Ποια εξαφανισμένα είδη θα μπορούσαν να «αναστηθούν»;

ΓΕΝΕΤΙΚΗ

Ποια εξαφανισμένα είδη θα μπορούσαν να «αναστηθούν»;

Θα διαβάσατε ίσως πριν από λίγες ημέρες ότι επιστήμονες απομόνωσαν γενετικό υλικό που πιθανώς κάποτε θα επιτρέψει την αναβίωση ενός εξαφανισμένου είδους: του τίγρη της Τασμανίας. Πόσο αλήθεια είναι αυτό; Και αν είναι, ποια είδη βρίσκονται στην κορυφή της λίστας υποψηφίων;

του henry nicholls


Το Jurassic Ρark είναι όνειρο απατηλό, εκτιμούν οι επιστήμονες. Θα μπορέσουμε όμως να αναστήσουμε είδη που έχουν εξαφανιστεί πριν από αρκετές χιλιάδες χρόνια, όπως τα μαμούθ;

Η συνταγή για τη δημιουργία οποιουδήποτε πλάσματος είναι γραμμένη στο DΝΑ του. Ετσι, όταν τον περασμένο Νοέμβριο οι γενετιστές δημοσίευσαν τη σχεδόν ολοκληρωμένη αλληλουχία DΝΑ του εξαφανισμένου τριχωτού μαμούθ, υπήρξε μεγάλη συζήτηση για την πιθανότητα να μπορέσουν να το ξαναφέρουν στη ζωή. Η δημιουργία ενός ζώντος, αναπνέοντος πλάσματος από την αλληλουχία του γονιδιώματός του, το οποίο υπάρχει μόνο στη μνήμη ενός υπολογιστή, δεν είναι δυνατή αυτή τη στιγμή. Αλλά κάποιος, κάποια μέρα, είναι βέβαιον ότι θα το προσπαθήσει, προφητεύει ο Στέφαν Σούστερ (Stephan Scjuster), μοριακός βιολόγος του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια και κινητήριος δύναμη πίσω από το ερευνητικό πρόγραμμα του τριχωτού μαμούθ.

Εκτός από το τριχωτό μαμούθ λοιπόν ποια άλλα θηρία θα μπορούσαν να ξαναζήσουν; Μόνο εκείνα για τα οποία θα διαθέτουμε μια πλήρη αλληλουχία του γονιδιώματός τους. Χωρίς αυτήν δεν υπάρχει καμιά ελπίδα. Και συνήθως όταν ένα πλάσμα πεθαίνει, το DΝΑ που υπάρχει στις σάρκες του σύντομα αποσυντίθεται, καθώς γίνεται αντικείμενο επίθεσης βακτηρίων.

Υπάρχουν ωστόσο ορισμένες περιπτώσεις κατά τις οποίες το DΝΑ συντηρείται. Αν το δείγμα έχει πεθάνει από το κρύο και έχει παραμείνει σε στρώμα πάγου κάπου στη Σιβηρία ή πέθανε σε μια σκοτεινή σπηλιά ή μια εντελώς ξηρή περιοχή, τότε η πιθανότητα εύρεσης ορισμένων άθικτων κομματιών DΝΑ είναι πολύ αυξημένη. Ακόμη και σε ιδανικές συνθήκες όμως δεν υπάρχει γενετική πληροφορία ικανή να επιβιώσει για περισσότερο από ένα εκατομμύριο χρόνια (πράγμα που σημαίνει ότι οι δεινόσαυροι που εξαφανίστηκαν πολύ νωρίτερα δεν έχουν καμιά ελπίδα να ξαναζήσουν), αν και μόνο πολύ νεότερα ευρήματα δίνουν καλής ποιότητας DΝΑ. « Μόνο δείγματα νεότερα των 100.000 χρόνων αξίζει να μελετηθού ν» λέει ο Σούστερ.

Τα γονιδιώματα αρκετών εξαφανισμένων ειδών εκτός του τριχωτού μαμούθ αποκωδικοποιούνται ήδη, αλλά το να αξιοποιηθούν αυτά για τη δημιουργία ζωντανών οργανισμών δεν θα είναι εύκολο. « Είναι δύσκολο να πει κανείς πως ποτέ δεν θα συμβεί τίποτε » λέει ο Svante Ρaabo του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία στη Λειψία της Γερμανίας και προσθέτει: «Πάντως θα απαιτηθούν τεχνολογίες τόσο διαφορετικές από αυτές που χρησιμοποιούμε σήμερα ώστε δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα γινόταν κάτι τέτοιο ».

Αλλά πριν από 50 χρόνια, ποιος θα το πίστευε ότι σήμερα θα είμαστε σε θέση να διαβάσουμε όλες τις οδηγίες για τη δημιουργία ανθρώπων, να θεραπεύσουμε κληρονομικές ασθένειες, να κλωνοποιήσουμε θηλαστικά και να είμαστε τόσο κοντά στη δημιουργία τεχνητής ζωής; Υπό την προϋπόθεση ότι θα αναπτυχθεί η απαιτούμενη τεχνολογία, επιλέξαμε μερικά εξαφανισμένα είδη που θα μπορούσαν κάποια μέρα να ξαναζήσουν. Φυσικά το να φέρει κανείς τέτοια ζώα ξανά στη ζωή θα γεννούσε μια σειρά από πρακτικά προβλήματα, όπως για παράδειγμα, πού θα μπορούσαν να ζήσουν, αλλά προς το παρόν ας μη χαλάσουμε τη διασκέδαση...

Τίγρης της Τασμανίας

thylacinus cynocephalus
Εξαφανίστηκε: 1936
Συντήρηση DΝΑ:
4/5
Κατάλληλη παρένθετη μητέρα:
1/5




Ο τελευταίος τίγρης της Τασμανίας, που ονομαζόταν Μπέντζαμιν, πέθανε στον ζωολογικό κήπο Ηobart το 1936. Η ύπαρξη διαφόρων συντηρημένων ιστών ηλικίας λιγότερο των 200 χρόνων σημαίνει ότι οι γενετιστές θα είναι σε θέση να απομονώσουν καλής ποιότητας DΝΑ και να αποκωδικοποιήσουν σύντομα το γονιδίωμά του. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι μόλις πριν από λίγες ημέρες ανακοινώθηκε η αποκωδικοποίηση του μιτοχονδριακού DΝΑ το οποίο είχε εξαχθεί από ένα μουσειακό είδος. Σε ό,τι αφορά την ανάστασή του πάντως το γεγονός ότι πρόκειται για μαρσιποφόρο αποτελεί πλεονέκτημα σε σχέση με τα άλλα θηλαστικά. Η κύηση στα μαρσιποφόρα θηλαστικά διαρκεί λίγο, ενώ δημιουργείται ένας απλός πλακούντας, γεγονός που σημαίνει μικρότερες πιθανότητες ασυμβατότητας μεταξύ εμβρύου και παρένθετης μητέρας που θα ανήκει σε άλλο είδος. Για τον τίγρη της Τασμανίας παρένθετη μητέρα θα είναι ο διάβολος της Τασμανίας, ενώ μετά τη γέννησή του το έμβρυο θα μπορεί να τραφεί με γάλα όσο θα μεγαλώνει σε έναν τεχνητό μάρσιπο.

Τριχωτός ρινόκερος

coelodonta antiquitatis
Εξαφανίστηκε: Πριν από 10.000 χρόνια
Συντήρηση DΝΑ:
4/5
Κατάλληλη παρένθετη μητέρα:
5/5




Η ανάσταση του τριχωτού ρινόκερου έχει πολλές πιθανότητες να συμβεί. Οπως και με το μαμούθ, υπάρχει πληθώρα καλά συντηρημένων δειγμάτων στο μόνιμο στρώμα πάγου και η διαθεσιμότητα τριχών και κεράτων είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Αυτά τα δείγματα μπορούν να πλυθούν με σαμπουάν και λευκαντικό προκειμένου να απομακρυνθεί το DΝΑ των μικροβίων και στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν ένζυμα για να απελευθερωθεί σχεδόν καθαρό το DΝΑ του ρινόκερου. Αυτό σημαίνει ότι πολύ σύντομα οι γενετιστές θα αποκωδικοποιήσουν το DΝΑ του τριχωτού ρινόκερου. Ωστόσο, η νεκρανάστασή του δεν φαίνεται πιθανή, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν σήμερα κοντινοί συγγενείς του. Αυτό συμβαίνει επειδή και οι σημερινοί ρινόκεροι απειλούνται και οι ίδιοι με εξαφάνιση.

Σμιλόδοντας

smilodon fatalis
Εξαφανίστηκε: πριν από 10.000 χρόνια
Συντήρηση DΝΑ:
3/5
Κατάλληλη παρένθετη μητέρα:
3/5




Ο σμιλόδοντας θα πρέπει να ήταν τρομερός στην όψη. Υπάρχουν κάποια καταπληκτικά δείγματά του από ορυχεία γαιανθρακόπισσας στην ευρύτερη περιοχή του Λος Αντζελες. Ωστόσο, η γαιανθρακόπισσα καθιστά δύσκολη την απομόνωση DΝΑ και κανείς ως σήμερα δεν έχει πετύχει να απομονώσει ικανές ποσότητες. Υπάρχουν όμως και κάποια δείγματα στο μόνιμο στρώμα πάγου και εφόσον αυτά αποδειχθούν καλύτερη πηγή DΝΑ, το αφρικανικό λιοντάρι θα είναι η καλύτερη παρένθετη μητέρα και δότης ωαρίων για την ανάσταση του σμιλόδοντα.

Νεάντερταλ

homo neanderthalensis
Εξαφανίστηκε: πριν από 25.000 χρόνια
Συντήρηση DΝΑ:
1/5
Κατάλληλη παρένθετη μητέρα:
5/5




Μια πρώτη αλληλουχία DΝΑ του Νεάντερταλ πρόκειται να δημοσιοποιηθεί κάποια στιγμή εφέτος, ενώ θα χρειαστούν άλλα δύο χρόνια δουλειάς για την πλήρη αποκωδικοποίηση του γονιδιώματός του, λέει ο Svante Ρaabo του Ινστιτούτου Μαχ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία στη Λειψία της Γερμανίας. Ενώ ο Ρaabo και οι συνεργάτες του ελπίζουν να συγκρίνουν το εν λόγω γονιδίωμα με αυτό του ανθρώπου με την ελπίδα να ανακαλύψουν διαφορές μεταξύ των ανθρώπων και των μυστηρίων εξαδέλφων μας, υπάρχουν εικασίες για ανάσταση του Νεάντερταλ. Χάρη στη στενή συγγένειά μας οι άνθρωποι θα αποτελούσαν τους πιθανότερους δότες ωαρίων και παρένθετες μητέρες. Περιττό πάντως να πούμε πως κάτι τέτοιο είναι μάλλον απίθανο να συμβεί...

Ντόντο

raphus cucullatus
Εξαφανίστηκε: 1690
Συντήρηση DΝΑ:
1/5
Κατάλληλη παρένθετη μητέρα:
3/5




Το 2002 γενετιστές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης έλαβαν άδεια να ανατάμουν ένα από τα καλύτερα συντηρημένα δείγματα ντόντο. Επρόκειτο για ένα οστό ποδιού με δέρμα και φτερά, το οποίο ήταν κλειδωμένο στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου. Το εγχείρημα είχε ως αποτέλεσμα την απομόνωση μικρών ποσοτήτων μιτοχονδριακού DΝΑ και τίποτε άλλο. Από τότε κανένα άλλο δείγμα ντόντο δεν απέδωσε ούτε ίχνος DΝΑ αλλά οι επιστήμονες δεν απελπίζονται. Αν κάτι βρεθεί πάντως, και υπάρξει μια αλληλουχία DΝΑ, το βάρος της ανάστασης του ντόντο θα πέσει στον εξάδελφό του, το περιστέρι.

Μόα

dinornis robustus
Συντήρηση DΝΑ:
3/5
Κατάλληλη παρένθετη μητέρα:
2/5




Υπάρχει πολύ DΝΑ σε καλά συντηρημένα οστά ή ακόμη και αβγά μόα τα οποία εντοπίστηκαν σε σπηλιές της Νέας Ζηλανδίας, έτσι ώστε η αποκωδικοποίηση του γονιδιώματος του πτηνού αυτού να είναι μάλλον εφικτή. Αλλά ποιο μόα απ΄ όλα; Θα ήταν πρόκληση να πάει κανείς για το τεράστιο Dinornis robustus το οποίο είχε ύψος 3 μέτρα, όμως φαίνεται λογικότερο να αρχίσουμε από το μικρότερου μεγέθους Μegapteryx didinus. Παρά το γεγονός ότι είναι μόνο μακρινοί συγγενείς με τη στρουθοκάμηλο, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αβγά στρουθοκαμήλου για να υποδεχθούν το γονιδίωμα του μόα. Καθώς όμως ως σήμερα δεν έχει καταστεί δυνατή η κλωνοποίηση πτηνού, θα ήταν μάλλον καλύτερη στρατηγική να τροποποιηθεί γενετικά το έμβρυο της στρουθοκαμήλου έτσι ώστε να προσιδιάζει στο μόα.

Ιρλανδικό ελάφι

megaloceros giganteus
Εξαφανίστηκε: πριν από 7.700 χρόνια
Συντήρηση DΝΑ:
3/5
Κατάλληλη παρένθετη μητέρα:
2/5




Οι κυνηγοί ελαφιών θα έδιναν τα πάντα για να μπορούσαν να θηρεύσουν αυτόν τον γίγαντα της Πλειστοκαίνου, ο οποίος κάποτε ζούσε σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ενας τυπικός αρσενικός είχε ύψος γύρω στα δύο μέτρα ενώ το εύρος των κεράτων του έφτανε τα τέσσερα μέτρα. Επρόκειτο πάντως μάλλον για ζαρκάδι παρά για ελάφι και ο κοντινότερος ζωντανός συγγενής του είναι το πολύ μικρότερο σημερινό ζαρκάδι. Καθώς τα δύο είδη διαχωρίστηκαν πριν από 10 εκατομμύρια χρόνια, η απόσταση μεταξύ τους μικραίνει την πιθανότητα να δούμε ένα ζωντανό ιρλανδικό ελάφι.

Γορίλας

gorilla gorilla
Εξαφανίστηκε: σχεδόν
Συντήρηση DΝΑ: 5/5
Κατάλληλη παρένθετη μητέρα:
5/5




Το πιθανότερο είδος να «αναστηθεί» είναι αυτό που παραμένει ζωντανό και σήμερα. Ερευνητές ειδικοί στη διατήρηση των ειδών παγώνουν δείγματα ορισμένων επαπειλούμενων ειδών, έτσι ώστε να είναι δυνατή η δημιουργία κλώνων τους στο μέλλον. Βασικές προϋποθέσεις για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος είναι η ανεύρεση κατάλληλου οικοσυστήματος για τη φιλοξενία τους και παρένθετης μητέρας ενός συγγενικού είδους. Στην περίπτωση του γορίλα η παρένθετη μητέρα θα είναι χιμπαντζής.

© 2008 Νew Scientist Μagazine, Reed Βusiness Ιnformation Ltd.

Πηγή: Το Βήμα